#parama
| parama | परम a. [परं परत्वं माति-क Tv.] 1 Most distant, last. -2 Highest, best, most excellent, greatest; प्राप्नोति परमां गतिम् Ms.4.14;7.1;2.13. -3 Chief, principal, primary, supreme; सर्वथा ब्राह्मणाः पूज्याः परमं दैवतं हि तत् Ms.9.319. -4 Exceeding, extreme. -5 Adequate, sufficient; परमं यत्नमातिष्ठेत् स्तेनानां निग्रहे नृपः Ms.8.32. -6 Worst. -7 Higher than, superior to; न मन्ये वाणि- ज्यात् किमपि परमं वर्तनमिह Pt.1.11. -मम् The utmost or highest; the chief or prominent part; (at the end of comp.) consisting principally of, solely occupied with; कामोपभोगपरमा एतावदिति निश्चिताः Bg.16.11; Ms.6.96. -मम् ind. 1 A particle of assent, acceptance or agreement (well, very well, yes, be it so); ततः परममित्युक्त्वा प्रतस्थे मुनिमण्डलम् Ku.6.35. -2 Exceedingly, very much; परमक्रुद्धः &c. -Comp. -अक्षरम् the sacred syllable ‘om’ or Brahmā. -अङ्गना an excellent woman. -अणुः an infinitesimal particle, an atom; सिकतात्वादपि परां प्रपेदे पर- माणुताम् R.15.22; परगुणपरमाणून् पर्वतीकृत्य नित्यम् Bh.2.78; पृथ्वी नित्या परमाणुरूपा T. S; (a परमाणु is thus defined:– जालान्तरस्थसूर्यांशौ यत् सूक्ष्मं दृश्यते रजः । भागस्तस्य च षष्ठो यः परमाणुः स उच्यते ॥ Tarka K., or less accurately:– जाला- न्तरगते रश्मौ यत् सूक्ष्मं दृश्यते रजः । तस्य त्रिंशत्तमो भागः परमाणुः स उच्यते ॥) ˚अङ्गकः an epithet of Viṣṇu. -अद्वैतम् 1 the Supreme Spirit. -2 pure unitarianism. -अन्नम् rice boiled in milk with sugar. -अपमः the inclination of a planet’s orbit to the ecliptic. -अर्थः 1 the highest or most sublime truth, true spiritual knowledge, knowledge about Brahman or the Supreme Spirit; इदं हि तत्त्वं परमार्थभाजाम् Mv.7.2. -2 truth, reality, earnestness; परिहासविजल्पितं सखे परमार्थेन न गृह्यतां वचः Ś.2.19; oft in comp. in the sense of ‘true’ or ‘real’. ˚मत्स्याः R.7.4. Mv.4.3. -3 any excellent or important object. -4 the best sense. -5 the best kind of wealth. ˚दरिद्र really poor; Mk. ˚भाज a. partaking of the highest truth; Mv. ˚विद् a philosopher. -अर्थतः ind. truly, really, exactly, accurately; विकारं खलु परमार्थतो$ज्ञात्वा$नारम्भः प्रतीकारस्य Ś.4; उवाच चैनं परमार्थतो हरं न वेत्सि नूनं यत एवमात्थ माम् Ku.5.75; Pt.1.136. -अहः an excellent day. -आत्मन् m. the Supreme Spirit or Brahman; न च योगविधेर्नवेतरः स्थिरधीरा परमात्मदर्शनात् R.8.22; स्वर्गापवर्गयो- र्मार्गमामनन्ति मनीषिणः । यदुपास्तिमसावत्र परमात्मा निरूप्यते ॥ Kusum. -आनन्दः ‘supreme felicity’, Supreme Spirit. -आपद् f. the greatest calamity or misfortune. -आयु- धम् the wheel (चक्र); शूलैः प्रमथिताः केचित् केचित्तु परमायुधैः Rām.6.58.12. -आर्यः a Bodhisattva (q. v.). -इष्वासः an excellent archer. -ईशः an epithet of Viṣṇu. -ईश्वरः 1 an epithet of Viṣṇu. -2 of Indra. -3 of Śiva. -4 the Almighty god, the Supreme Being. -5 N. of Brahman. -6 a universal monarch, sovereign of the world; see चक्रवर्तिन्. -ऋषिः a great sage. -ऐश्वर्यम् supremacy. -काण़्डः, -ण्डम् a very auspicious moment. -क्रान्तिः f. the sine of the greatest declination. -गतिः f. 1 any chief object or refuge (as a god). -2 final beatitude, emancipation. -गवः an excellent bull or cow. -गहन a. very myserious, profound. -तत्त्वम् the highest truth. -धर्मात्मन् a. very dutiful, virtuous. -पदम् 1 the best position, highest rank. -2 final beatitude; विष्णोः पदे परमे मध्व उत्सः Rv.1.154.5. -परम a. most excellent of all. -पुंस् the Supreme Spirit; N. of Viṣṇu. -पुरुषः, -पूरुषः the Supreme Spirit. -प्रख्य a. celebrated, renowned. -ब्रह्मन् n. the Supreme Spirit. -मुद्रा f. One of the poses of goddess त्रिपुरा. -रसः butter-milk mixed with water. -राजः a supreme monarch. -समुदय a. very auspicious or successful; परमसमुदयेनाश्वमेधेन चेष्ट्वा Mk.1.4. -सम्मत a. highly esteemed; much revered. -हंसः an ascetic of the highest order, one who has controlled and subdued all his senses by abstract meditation; cf. कुटीचक; कुटीचको बहूदकः हंसश्चैव तृतीयकः । चतुर्थः परमो हंसो यो यः पश्चात् स उत्तमः ॥ Hārītāsmṛiti. ˚परिव्राजकाचार्यः N. of Śaṅkarāchārya. |
Post view 530 times
